De ideeën over het thema voor de culturele hoofdstad van Europa 2018 zijn zo vloeibaar als water

Culturele hoofdstad van Europa in 2018

Deze week schreef ik een column waarin ik inging op het thema van Leeuwarden culturele hoofdstad van Europa 2018. Gewoon omdat ik Leeuwarder ben en me betrokken voel bij de stad. Een beetje verbaasd zag ik dat de column die ik had gepost op mijn blogje integraal was afgedrukt in de Leeuwarder Courant als stelling van de dag. 

Het thema van Leeuwarden Culturele Hoofdstad van Europa 2018 was tot voor gister de mienskip. In de krant die gister in de bus viel werd het als volgt in omschreven. “De Friese mienskip zelf. Die was volgens de Europese jury dé reden om Leeuwarden- Fryslân uit te roepen tot Culturele Hoofdstad van Europa in 2018. De unieke betrokkenheid van Friezen bij hun naaste omgeving, familie, buren, verenigingen, korpsen of koren, maakte tot ver in Europa grote indruk. Vooral om de bijzondere kracht van de mienskip werd het plan van Leeuwarden-Fryslan beloond met de uitverkiezing tot Culturele Hoofdstad van Europa in 2018. En dus is het nu alle hens aan dek. Want alleen als vanaf nu de hele Friese mienskip mee doet, wordt 2018 een succes”.

Helemaal prima, goed idee en vooral knap gedaan. Als je zo’n thema te pakken hebt kun je daar mee aan de slag. Fryslan, dat stond er oorspronkelijk niet bij en zal er waarschijnlijk om commerciële redenen bijgesleept zijn maar alla, kniesoor. Het was overigens wel het eerste klare signaal dat er gerommeld werd met de uitgangspunten. Het gaat immers om een culturele hoofdstad. Mienskip dus, zo’n thema daar moet je niet alleen over praten maar je moet het vooral ook beleven. 

De organisatie moet er als het ware van doordrenkt zijn. De gekozen positie moet eenduidig en helder zijn zodat een ieder goed begrijpt wat er van hem of haar verwacht wordt. Dit geldt voor zowel de externe organisatie als de interne organisatie. Consistentie in gedachte, woord en beeld zijn daarvoor sleutelbegrippen. Mijn punt was vooral gericht op het beleven van die mienskip, het uitgangspunt van de positionering van Leeuwarden als culturele hoofdstad van Europa. 

Als je dan een sterke mienschap hebt ga daar dan mee aan de slag. Geef de regie aan de mienskip en versterk hem daar waar nodig de kennis met advies van buitenaf. Daar heb je jaren later ook nog wat aan. Mijn verbazing was dan ook groot toen ik gister las dat het thema geruisloos is aangepast van mienskip naar open mienskip. 

In een discussie op het Leeuwarder nieuwsplatform Suksawat over het waarom van het uitbesteden van werk buiten de mienskip werd het als volgt geformuleerd; “Dat het in strijd is met de mienskipgedachte, waarmee CH18 zich juist enorm profileert, willen ze bij de organisatie niets van weten. Jacco: “In ons tweede bidbook hebben we de insteek iets veranderd. We willen de mienskip openzetten naar Nederland, zodat iedereen wordt opgenomen in de Friese gemeenschap richting 2018. Het thema is ook niet meer mienskip, maar open mienskip.” 

Er is dus een tweede bidbook. 

Net als de huisstijl en de oorspronkelijke gedachte van het versterken van de mienskip zijn de ideeën over het thema voor de culturele hoofdstad van Europa 2018 kennelijk zo vloeibaar als water. Dat maakt de uitgangspunten troebel voor zowel de interne organisatie als voor het te creëren beeld naar buiten. 

Wat betekent een open mienskip bijvoorbeeld voor de duizenden vrijwilligers die ermee aan de slag moeten? Hoe wordt het begrip open mienskip vertaald in de visuele identiteit van het project. Vragen die opnieuw beantwoord zouden moeten worden. Het bestuur bevestigt dat het oorspronkelijk idee is veranderd maar noemt het “een iets andere insteek”. Dat lijkt mij iets te kort door de bocht. 

Deze herformulering betekent een radicale breuk met de oorspronkelijke gekozen positie en zet de deur open voor initiatieven van buiten de mienskip. De open mienskip als thema vraag om een brede herpositionering. Een open mienskip is immers het tegenovergestelde van een mienskip die met name put uit haar eigen kracht. Het is nog niet te laat, het is immers pas 2015 er zijn nog drie jaar te gaan.